ÖZET

Önceki klinik çalışmalar, bel ağrısı ve radiküler tip ağrının rekürrensinin; laminektomi sonrası gelişen epidural fibröz dokunun oluşumuyla belirgin derecede beraberlik gösterdiğini ortaya koymuştur.

Hayvan modellerinde epidural fibrozisi önlemek amacıyla daha önceden bir çok materyal kullanılmıştır. Bilindiği üzere prolinin birçok yapısal analoğu; protein yapıda prolin ile yer değiştirmekte ve bunun sonucunda hücre kültürlerinde ve hayvan sistemlerinde hücre dışı kollajenin birikimi azalmaktadır. Bu çalışma sıçan modelinde laminektomi sonrası gelişen epidural fibrozis üzerine cis-4-hidroksi-L-prolin’in (cis-4-OH-L-prolin) etkisini ölçmek amacıyla hazırlanmıştır.

Ağırlıkları 150-200 gram arası değişen 27 sıçana L4 laminektomi yapılmıştır. 6 sıçan çeşitli nedenlerle istatistiksel değerlendirmeden çıkartılmıştır (3 tanesi makroskopik değerlendirme, 2 tanesinde hidrojelin operasyon sahası dışına kayması ve 1 tanesinin de ölmesi nedeniyle). Cerrahi sonrası komplikasyon gelişmemiş ve herhangi bir nörolojik defisit gözlenmemiştir. Açığa çıkarılan dura üzerine aşağıda sıralanan maddeler konmuştur: 1. Hiçbir Kontrol grubu 2. Hidroksietilmetakrilat (HEMA) hidrojel 3. cis-4-hidroksi-L-prolin+ HEMA hidrojel. Cerrahiden 3 hafta sonra sıçanlar sakrifiye edilerek L4 düzeyinde spinal kolonlar çıkarılarak dekalsifiye edilmiş ve transvers kesitler alınarak hematoksilin-eozin ve Masson’un trikrom boyalarıyla histolojik değerlendirme için hazırlanmıştır. Transvers kesitler ışık mikroskobunda epidural fibrozis gelişimi yönünden değerlendirilmiş ve ayrıca epidural fibrozis alanları Zeiss Axioskop görüntü analiz morfometri programıyla bilgisayarda ölçülmüştür.

Kontrol ve HEMA hidrojel gruplarıyla kıyaslandığında, deney grubumuzda sinir kökü tutulumu ve sublaminar fibrozis yönünden belirgin derecede antifibrotik etkinin oluştuğu bulunmuştur. Bu sonuç laminektomi sonrası epidural fibrozisin azaltılmasına yönelik cis-4-hidroksi-L-prolin hidrojelin kullanılabilirliğini göstermektedir.